Lilith
"Het gepeupel en de vrouwen, zij zijn dom", zei Confusius. "Vrouwen hebben geen zaad, omdat ze geen ziel hebben", zei Aristoteles. "De vrouw die zich beklaagt omdat ze een kind zoogt, is idioot, en kent zichzelve niet", zei een katholieke kerkvader. "Als uitgangspunt voor mijn studie heb ik genomen, het gegeven dat de vrouw een mens is", schrijft een professor in de psychologie met nadruk.
Deze, en nog een hele serie weinig complimenteuze opmerkingen voor vrouwen worden in een hoog tempo opgesomd in het hoorspel Lilith. Eigenlijk is het geen gewoon hoorspel, maar een spektakelstuk: een aaneenschakeling van gesprekken, liedjes, uitspraken, enzovoort.
Aan de voet van de ontstaansgeschiedenis ligt de ergernis van radioactrice (vooral als hoorspelactrice) Willy Brill over de rollen die in hoorspelen aan vrouwen worden toebedeeld. Journaliste Ina Bouman en tekstschrijfster Ingrid van Delft voelden met haar kritiek mee, en zo was het schrijfsterscollectief geboren.
Ze waren het erover eens dat in negen van de tien radiohoorspelen vrouwen als dom, koket, grillig, jaloers of bezitterig worden afgeschilderd. Mannen daarentegen krijgen meestal de ondernemende, avontuurlijke en onafhankelijke rol toebedeeld.
De drie schrijfsters, Ingrid, Willy en Ina, vonden dat er dringend behoefte was aan een herwaardering van de vrouwenrollen. Ze gingen daartoe terug in de geschiedenis en kwamen uit bij de joods-mythologische figuur Lilith.
Volgens deze mythologie (maar ook volgens overleveringen uit andere oude culturen) was Lilith de eerste vrouw van Adam, voordat Eva geschapen werd. Zij werd gelijk met Adam uit dezelfde stof geschapen, maar al spoedig bleek dat haar de onderliggende positie werd opgedrongen, hoewel ze gelijkwaardig aan Adam was. Ze accepteerde dit niet en werd voor deze ongehoorzaamheid het paradijs uitgewezen. Ze verliet Adam en vloog boos naar de Rode Zee, waar ze zich, zo vermeldt het verhaal, aansloot bij een groep demonen van slechte reputatie. Hierna werd voor Adam de inschikkelijker vrouw Eva geschapen.
Ter illustratie een fragment.
De rolverdeling.
| Fé Sciarone |
| Joke Hagelen |
| Maeve van der Steen |
| Mies de Heer |
| Arend Bulder |
| Frans Somers |
| Olaf Wijnants |
| Paul van der Lek |
| Auteurs: | Ina Bouman Willy Brill Ingrid van Delft |
| Regie: | Bert van der Zouw Willy Brill |
| Inspiciënt: | Léon du Bois |
| Omroep: | NOS |
| Uitzending eerste deel: | 21-09-1979 |
| Speelduur: | 1 uur en 30 minuten, 2 delen |
| Genre: | Sociaal |
Over de muziek.
Muziek van Pieter van der Staak.
Uitgevoerd door het Instrumentaal ensemble onder leiding van Maria Hol.
Ondertitels en de uitzenddata van de afzonderlijke delen.
Deel 1: Lilith, ik ben, wie ben ik? (21-09-1979).
Deel 2: De eeuwige dissonant. (28-09-1979).