Heinrich BöllHeinrich Böll
Geboren op 21 december 1917 te Keulen.
Overleden op 16 juli 1985 te Kreuzau-Langenbroich.
Heinrich Böll was de zoon van een meubelmaker en groeide op in een liberale, katholieke en pacifistische familie. Hij weerstond succesvol de verleiding om zich aan te sluiten bij de Hitlerjugend tijdens de dertiger jaren. De Nazi's zijn aan de macht en Böll wordt meermaals opgeschrikt door de radicale manier waarop artiesten en schrijvers worden vervolgd en monddood gemaakt. De stuitende tonelen van inquisitionele boekverbrandingen zullen hem zijn leven lang bijblijven en zijn streven naar vrije meningsuiting steeds weer voeden.
Hij werkte eerst in een boekhandel en studeerde toen Duits aan de universiteit van Keulen. Hij diende voor de Wehrmacht en streed in Frankrijk, Roemenië, Hongarije en de Sovjet-Unie. Hij raakte vier maal gewond en werd uiteindelijk gevangen genomen door Amerikaanse soldaten in april 1945. Hij werd naar een gevangenkamp gestuurd. Böll moest nog regelmatig voor zijn verwondingen (hij had onder andere al zijn tenen verloren door de kou) in het ziekenhuis worden opgenomen.
Na de oorlog keerde hij terug naar Keulen, ging er Germanistiek studeren - intussen kwam hij aan de kost als timmerman - en werd ambtenaar. En hij begon te schrijven. Vanaf 1951 kon Böll echt van zijn pen leven, als auteur en als vertaler. Hij zal in zijn geboortestad blijven wonen, een relatief kort verblijf in Ierland niet te na gesproken (Irisches Tagebuch - 1957).
Zijn eerste roman, Der Zug war pünktlich, werd in 1949 gepubliceerd. Het is het sterk visionaire verhaal van de jonge militair, die met de dagelijkse treinlading kanonnenvlees vanuit de Ruhr naar het Oostfront vertrekt, in de klamme zekerheid dat hij een gewisse dood tegemoet treint. Vele romans, korte verhalen, hoorspelen en essays volgden. In 1972 ontving Böll de Nobelprijs voor de Literatuur, waarmee hij de eerste Duitser sinds Nelly Sachs in 1966, werd die deze prijs in ontvangst mocht nemen. Zijn werk is in meer dan 30 talen vertaald en hij is een van Duitslands meest gelezen schrijvers.
Beschreven hoorspelen van Heinrich Böll:
Dag als alle andere dagen, Een
Heinrich Böll uitgelicht.
Een overzicht van de door Heinrich Böll geschreven hoorspelen.
Samengesteld door Herman Van Cauwenberghe.
Als der Krieg zu Ende warn
Een verhaal over een treinreis naar Keulen, direct na de oorlog. De haat van de Duitse verteller tegen zijn eigen land is grenzeloos. In de trein heerst honger, ontbering en wrok, de verteller blikt terug op de oorlog en zijn leven ervoor.
00-04-1975, Deutsche Welle, Als der Krieg zu Ende war.
Anita en het bestaansminimum
Heinrich Böll laat in zijn hoorspel zien waar je terecht kunt komen als je te veel gehoor geeft aan het verzoek van Goethe: "Wees nobel, behulpzaam en goed".
08-06-1955, Nordwestdeutscher Rundfunk, Anita und das Existenzminimum.
22-02-1956, VARA, Anita en het bestaansminimum.
03-11-1959, BBC, Anita and the Subsistence Minimum.
Aussatz
Het hoorspel onthult de dood van een jonge priester die zelfmoord pleegde uit trouw aan het geloof. Heinrich Böll brengt de tweespalt ter sprake tussen de christelijke missie en het hiërarchische machtsdenken, dat als geen ander de problemen van een kerk in onze tijd kenmerkt.
06-05-1970, Westdeutscher Rundfunk, Aussatz.
Balans
Een vrouw ligt op sterven en zegt tot haar man de schokkende zin: "Ik had zo graag op de wereld een mens helemaal gekend." Zo begint ze, de balans van haar leven op te maken.
27-02-1958, Westdeutscher Rundfunk, Bilanz.
Brug van Berczaba, De
De Tweede Wereldoorlog loopt op z'n einde. Op weg naar het front wordt korporaal Feinhals getuige van zinloze bezigheden: bruggen, die een ordelijke terugtocht moeten mogelijk maken, worden met alle precisie en zorgvuldigheid gebouwd en als ze klaar zijn, weer opgeblazen. De algemene ontbinding gaat steeds verder...
26-08-1953, Rundfunk im amerikanischen Sektor, Die Brücke von Berczaba.
13-10-1967, NCRV, De brug van Berczaba.
Dag als alle andere dagen, Een
De kantoorbediende Schneider leidt een leven zonder uitschieters. De jaren verstrijken onmerkbaar. Z'n vrouw wordt ouder, de kinderen worden groter. De idealen van de jeugd zijn al lang vergeten. Wat overblijft is de onverschilligheid: een gevoel van leegte.
08-04-1953, Nordwestdeutscher Rundfunk, Ich begegne meiner Frau.
20-04-1955, VARA, Een dag als alle andere dagen.
29-04-1959, BBC, A Day Like Any Other.
Die Sprechanlage
Plots klinkt er een stem op de intercom van Rehbach die zich openbaart als die van een vriend van zeventien jaar geleden...
10-10-1962, Norddeutscher Rundfunk, Die Sprechanlage.
Die verlorene Ehre der Katharina Blum oder Wie Gewalt entstehen und wohin sie führen kann
Katharina Blum is een mooie jonge huishoudster die parttime de buffetten voor recepties en festiviteiten verzorgt en zich een klein appartement en een Volkswagen kan veroorloven. Omdat ze de opdringerigheid van mannen verafschuwt, wordt ze in haar omgeving de "non" genoemd. Op een carnavalsfeest wordt deze vrouw spontaan verliefd op een door de politie gezochte jongeman...
21-12-1997, Südwestfunk, Die verlorene Ehre der Katharina Blum oder Wie Gewalt entstehen und wohin sie führen kann.
Dr. Murkes gesammeltes Schweigen
Het is genoeg! Dr. Murke, redacteur van de afdeling Culturele uitzendingen, kan de naam Bur-Malottke niet meer horen. De invloedrijke essayist heeft er spijt van dat hij in zijn naoorlogse lezingen God bij naam heeft genoemd. Hij geeft nu de voorkeur aan de meer vrijblijvende uitdrukking "dat hogere wezen dat we aanbidden".
28-04-1965, Saarländischer Rundfunk, Dr. Murkes gesammeltes Schweigen.
09-06-1990, BBC, Herr Doktor Murke's Collected Silencies.
Eine von Einhundertzwanzig
Eén van de 120 dagelijkse minuten nieuws (destijds 24 uitzendingen van 5 minuten) is genoeg voor de verteller om een beeld van een tijdperk te creëren.
04-03-1953, Süddeutscher Rundfunk, Eine von Einhundertzwanzig.
Frauen vor Flußlandschaft
Plaats van handeling is het Bonn van vandaag. Niet de politiek van de dag, maar de intieme geschiedenis van een stad, het netwerk van menselijke relaties achter de schermen van het officiële zelfportret. Op de voorgrond staan daarom de vrouwen, die anders alleen verschijnen als decoratieve sociale accessoires. In een wereld van intriges zijn ze het geheime sociale correctiemiddel.
17-06-1986, Bayerischer Rundfunk, Frauen vor Flußlandschaft.
Huisvredebreuk
Advocaat Merkens laat na jaren van huwelijk zijn vrouw en kinderen achter om zijn jeugdliefde Anna na te jagen. Als tieners waren de twee verliefd geworden en wilden trouwen, maar Anna's vader verhinderde dat, de reden: Merkens behoorde tot een andere religie.
01-10-1969, Norddeutscher Rundfunk, Hausfriedensbruch.
17-11-1970, KRO, Huisvredebreuk.
Klopsignalen
Aan de vooravond van de eerste communie van zijn oudste dochtertje wordt de herinnering aan een gebeurtenis uit het verleden in de vader zo levendig, dat zij tot een obsessie uitgroeit.
16-06-1960, Westdeutscher Rundfunk, Klopfzeichen.
10-06-1962, KRO, Klopsignalen.
14-04-1968, BRT, Klopsignalen.
08-06-1968, BBC, Knocking.
11-04-1982, BRT, Klopsignalen.
Konzert für vier Stimmen
Het verhaal van een gezin, gespeeld door een kwartet van stemmen: vader (bas), moeder (alt), dochter (sopraan), zoon (tenor). De vader heeft wereldwijd succes met hoeden. Hij ontwerpt ze. De meest gewaagde modellen verhogen de verkoop. De advertentiemethoden zijn eenvoudig maar effectief. Lukt het hem om een nieuw model op het hoofd van een van de grote Ef's (Film-, Funk- und Fernsehleuten) te toveren, dan is de deal rond.
10-10-1962, Norddeutscher Rundfunk, Konzert für vier Stimmen.
Monnik en de rover, De
Een oud verhaal vertelt over een vrome abt die op zijn levensavond aan God vroeg om hem de persoon te tonen die dezelfde mate van heiligheid had bereikt als hijzelf...
18-11-1953, Nordwestdeutscher Rundfunk, Der Mönch und der Räuber.
25-12-1962, BRT, De monnik en de rover.
Nicht nur zur Weihnachtszeit
Niet alleen met Kerstmis brandt de kerstboom in het huis van oom Franz. Nee, de lichten gaan elke dag op hetzelfde uur aan. Dag na dag, week na week, maand na maand - zowel in de lente en zomer als in de herfst en winter...
30-12-1952, Nordwestdeutscher Rundfunk, Nicht nur zur Weihnachtszeit.
Onvindbaren, De / Spoorloos
Kapelaan Brüll wordt door misdadigers ontvoerd. Hun ongewone eis: hij moet een ziek bendelid de laatste sacramenten toedienen...
08-11-1957, Norddeutscher Rundfunk, Die Spurlosen.
30-04-1958, BBC, Untraceable.
30-11-1958, KRO, De onvindbaren.
Op theevisite bij Dr. Borsig / Thee bij de Keunings
Robert is een dichter, jong, getalenteerd, maar nog niet doorgedrongen en dus aangewezen op opdrachten van allerlei aard. Keuning is chef van de reclameafdeling van een geneesmiddelenconcern. Hij geniet wel aanzien, maar is nu verstoken van de fantasie uit vroegere jaren...
25-02-1955, Hessischer Rundfunk, Zum Tee bei Doktor Borsig.
26-10-1955, VARA, Op theevisite bij Dr. Borsig.
22-12-1975, NCRV, Thee bij de Keunings.
Uur oponthoud, Een
In dit hoorspel volgen we de zoon van een schatrijke familie die na jarenlange afwezigheid opnieuw in zijn geboortestad terugkeert. Volgens het reisschema moet hij daar één uur op aansluiting met een andere trein wachten.
10-12-1957, Norddeutscher Rundfunk, Eine Stunde Aufenthalt.
16-10-1965, VARA, Een uur oponthoud.
03-11-1968, BRT, Een uur oponthoud.
16-01-1994, BRTN, Een uur oponthoud.
Wij waren Wimpo
Iedereen weet wat een olifant is. Het zou overbodig zijn om over zijn biologische functies te rapporteren. Maar het feit dat een olifant niet alleen een olifant kan zijn, dat wil zeggen een dier met te grote ledematen en die veelgeciteerde olifantenhuid, maar ook een verblijf voor daklozen...
07-09-1953, Süddeutscher Rundfunk, Wir waren Wimpo.
14-02-1954, KRO, Wij waren Wimpo.
Zekere Schubert, Een
Geen inhoudsomschrijving beschikbaar.
18-11-1953, Rundfunk im amerikanischen Sektor, 19. November 1828.
24-04-1955, KRO, Een zekere Schubert.
Bron deels: Wikipedia.